Cõi Chết

Tháng 7 năm 1998 Hội đồng cố vấn của Modern Library, một bộ phận của
nhà xuất bản Random House, gồm 10 thành viên trong đó có một phụ nữ đã bỏ phiếu
chọn một danh sách gồm 100 tiểu thuyết hay nhất viết bằng Anh Ngữ của thế kỷ 20
(Newsweek, 3 Aug. 1998, “Battle of the Books”). Trong số 100 tiểu
thuyết được chọn có 6 tác phẩm được viết trong 25 năm qua. Cuốn Ulysses của
James Joyce, một nhà văn người Ái nhĩ lan xuất bản năm 1922 đứng đầu danh sách.
Cuối cùng là cuốn The Magnificent Ambersons của Booth Tarkington xuất bản năm
1918.

Không phải nhà văn nào cũng đồng
ý với lựa chọn này, nhưng ít nhất sự lựa chọn cho chúng ta một tiêu chuẩn tương
đối giúp giới thưởng ngoạn văn học quan sát một phần sinh hoạt văn học của thế
kỷ này.

Riêng nhà văn James Joyce có 3
tác phẩm được chọn trong số 100. Ngoài cuốn Ulysses là cuốn A Portrait of the
Artist As a Young Man xuất bản năm 1916, sắp hạng 3 và cuốn Finnegans Wake xuất
bản năm 1939 sắp hạng 77.

James Joyce sinh tại thành phố
Dublin, Ái nhĩ lan năm 1882 và là người độc nhất trong gia đình được ăn học đến
nơi đến chốn, Năm 16 tuổi ông vào đại học Dublin và tốt nghiệp năm 20 tuổi. Lúc
đó James Joyce đã được biết đến qua bài bình luận về Ibben ông viết đăng trên tờ
Fortnightly Review có uy tín trong giới văn học Anh. Năm 1904 James Joyce rời
nước qua lục địa Âu châu sống ở Paris, Zurich, Trieste sinh nhai bằng nghề dạy
Anh Ngữ, và sống trong nghèo túng cho đến năm 1919 ông được ông Harriet Weaver
vì mến tài giúp đỡ một số tiền lớn. Lúc này James Joyce đã nổi tiếng trong giới
văn học Âu châu. Việc xếp cuốn Ulysses của ông lên hàng đầu của các tác phẩm viết
bằng Anh ngữ hay nhất của thế kỷ dù chỉ là một lựa chọn tương đối đã xác nhận
văn tài của ông.

Chuyện ngắn “The Dead”
tôi dịch sau đây ông viết năm 25 tuổi (khi Anh quốc còn đô hộ Ái nhĩ lan, một
quốc gia có hai tôn giáo, hai ngôn ngữ do ảnh hưởng của người Anh) và được xem
là một trong những chuyện ngắn xuất sắc nhất của ông. James Joyce qua đời năm
1941, hưởng thọ 59 tuổi.

Trần
Bình Nam