Ai Làm Được

Ông Bạch Khiếu Nhàn tuổi đã
quá lục tuần mà sức hãy còn mạnh khỏe. Từ khi con gái ông bất hạnh, tủi phận
thon von(1) nên ít muốn đi chơi, cứ lui cui ở
nhà hoặc sửa kiểng xem hoa, hoặc uống trà đọc sách.

Năm 1894, một buổi chiều kia
gió xuân mát mẻ, nước lớn đầy sông, cỏ cây tươi tốt, Bạch Khiếu Nhàn mình mặc
áo quần toàn bằng lụa trắng, vai vắt khăn nhiễu đỏ, thủng thẳng đi dọc theo mé
sông Cà Mau mà hứng mát. Khi ông dừng chơn đứng coi sắp nhỏ lội đua, khi ông mỉm
cười bầy chó rượt nhau cắn lộn.

Mặt trời chen lặn, gió càng
thêm mát mẻ, Khiếu Nhàn đi lần tới quán cơm Chú Lỳ, tuy chưa mỏi chơn, song ông
khát nước.

Chú Lỳ ngó thấy ông lật đật
chào mừng và mời ông vào quán nước. Khiếu Nhàn bước vào kéo ghế mà ngồi, ngó
quanh quất không thấy khách ăn uống, duy có một người trai trạc chừng mười bảy,
mười tám tuổi, đương ngồi tại bàn gần cửa mà viết. Ông thấy người miệng rộng,
môi dầy, vai ngang, trán chợt, tóc hớt cụt, mắt rạng ngời, tư cách nghiêm
trang, mặt mày sáng rỡ, tuy y phục tầm thường mà hình dung không phải như người
thường, bởi vậy ông cứ ngồi ngó hoài.

Người trai ấy viết ít chữ rồi
ngó sững phía ngoài đường, ngó rồi day vô viết, rồi lại ngâm nho nhỏ. Chú Lỳ
rót một chén nước trà nóng đem lại mời Khiếu Nhàn uống. Khiếu Nhàn tay bưng
chén nước mà mắt ngó người trai ấy hoài.

Cách một hồi thấy tên trai ấy
vò miếng giấy viết nãy giờ mà quăng dưới đất rồi đứng dậy bước ra ngoài đường.