Đất Tiền Đất Bạc

Trước năm 1960, không ai biết đến Mario Puzo. Từ 1970 trở đi được coi như “nhà văn có sách bán nhiều” vào bậc nhất. Có tài hay không hậu xét. Nhưng quần chúng độc giả chịu chắc, bằng không có quay phim thành “siêu tác phẩm” chăng nữa thì The Godfather cũng chỉ là một thứ ốc mượn hồn! Một truyện phim khá được “đánh bóng” bởi muôn vàn xảo thuật điện ảnh và tên tuổi diễn viên.

Nhưng truyện The Godfather đã bán số triệu, nhiều triệu. Nhiều bản dịch được thực hiện. Cùng mạt như ở Việt Nam – nơi duy nhất trên thế giới có một nghề gọi là nghề cho mướn truyện và được phép đóng môn bài – mà Bố Già còn dẫn đầu về số bán, ở tiệm sách lớn cũng như ngoài lề đường.

Nếu người đọc Bố Già thấy hào hứng ở những cảnh bắn giết máu óc tùm lum ở mỗi trang sách, mới đi sâu vào hai xã hội bí mật nhất và bẩn nhất Mỹ quốc là Mafia Hollywood thì đọc Đất Tiền Đất Bạc sẽ ngạc nhiên vì cùng một tác giả Mario Puzo mà không thấy súng nổ loạn, chỉ thấy cám cảnh vì con người tranh ăn để sống! Cho tới bây giờ ông mới viết có hai truyện The Godfather và The Fortunate Pilgrim mà? Như tên gọi, con người đói quá bèn rủ nhau đổ xô sang Mỹ “hành hương”. Họ đâu cần tìm đạo, tìm triết lý mà chỉ đi… tìm tiền! Đúng hơn là đi kiếm miếng sống, cho khỏi đói. Nhưng không chết đói là may… họ lại đòi no nữa. Họ lại muốn làm giàu, thật nhiều thật lẹ… dù đồng tiền có bẩn và nếu cần còn phải triệt hạ đồng loại, nhiều khi còn đồng bào !

Vì vậy phải hiểu là Đất Tiền Đất Bạc đã được viết trước để làm bối cảnh xã hội cho Bố Già. Phải đọc kỹ Đất Tiền Đất Bạc thì may ra mới hiểu ở Bố Già những động cơ nào đã đưa đến sự lũng đoạn của phe nhóm Bàn Tay Đen, dễ dàng và bất nhân như vậy .

Bố Già đã đánh trúng thị hiếu găng-tơ nơi người đọc. Người ta bèn quên khuấy tính cách tả chân cực kỳ chính xác và nhân bản của Mario Puzo ở Đất Tiền Đất Bạc mà chỉ ca ngợi tính cách sôi động, dữ dội của Bố Già. Cái mới bất công!

Đó là lý do chính mà người làm cuốn Bố Già (The Godfather) là Ngọc Thứ Lang nhất quyết giới thiệu “phần chìm” của Mario Puzo. Dĩ nhiên một bản dịch trung thành chẳng thể là phóng tác nhưng nếu đọc Đất Tiền Đất Bạc thấy hơi hướng Hồ Biểu Chánh với đôi chút “màu sắc thời đại” thì đó là một an ủi lớn cho người dịch khi cố gắng giới thiệu một tác phẩm giá trị.