Tinh Vân Tiên Nữ

Để miêu tả sự phát triển của xã hội loài người
cho đến ngày nay, kỹ sư Gu-xta-vơ Ay-xen-béc (Người Thụy Sỹ) đã đưa ra một hình
ảnh thú vị. Ông ví sự phát triển đó như một cuộc chạy Ma-ra-tông sáu mươi
ki-lô-mét. Mỗi ki-lô-mét tượng trưng cho một vạn năm. Phần lớn con đường phát
triển của nhân loại xuyên qua rừng rậm hoang vu, giữa thiên nhiên nguyên thủy.
Mãi đến cây số thứ năm mươi tám, năm mươi chín mới xuất hiện những mầm mống đầu
tiên của văn minh: vũ khí thô sơ của người nguyên thủy, hình vẽ trong hang đá. Ở
cây số cuối cùng ta gặp những người làm ruộng đầu tiên. Còn ba trăm mét nữa đến
đích, các lực sỹ chạy trên con đường lát đá phiến dẫn họ qua các Kim tự tháp
Ai-cập và những thành trì cổ La-mã. Còn một trăm mét nữa, trên đường xuất hiện
những kiến trúc đô thị thời Trung cổ và họ nghe thấy tiếng kêu thét của những
người bị thiêu trên giàn lửa của Tòa án tôn giáo.

Còn năm chục mét. “Ở đây có một người đang đứng
theo dõi cuộc chạy việt dã bằng cặp mắt thông minh và hiểu biết. Người đó là
Lê-ô-na đơ-Vanh-xi”- Ay-xen-béc viết.

Chỉ còn mười mét nữa đến đích, tức là đến thời
nay. Ở đầu khúc đường ngắn ngủi ấy, phương tiện thắp sáng vẫn là đuốc và ngọn
đèn dầu leo lét. Nhưng trên đoạn năm mét cuối cùng, một điều kỳ diệu đáng sửng
sốt xảy ra: ánh điện chan hòa trên đường, ô-tô thay cho xe ngựa, có tiếng máy
bay và đám mây nấm của vụ nổ nguyên tử tại Hi-rô-xi-ma…

Bức tranh mà Ay-xen-béc đưa ra giúp ta hình
dung hết sức cụ thể tốc độ phát triển gần như hoang đường của khoa học trong thế
kỷ này.

Sự phát triển cực kỳ mau lẹ của Khoa học không
những có ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, mà còn làm đảo lộn nhiều quan niệm
tưởng như bất di bất dịch, khiến ta phải thừa nhận những nghịch lý “trái với lương
tri”, “không thể hình dung nổi”, tuồng như chỉ là “trò chơi ngông cuồng” của của
trí tưởng tượng bất trị. Thực vậy: thuyết tương đối chẳng phải là “điên rồ” so
với cơ học cổ điển sao? Trong thế giới trông thấy, có cái gì giống với
ê-lec-trôn vừa có tính chất sóng, vừa có tính chất hạt? Lại còn các môn hình học
phi Ơ-cơ-lít, lại còn phản hạt? Kể sao cho hết những “quái dị” mà khoa học đã
đem đến cho chúng ta.

…