Khi Đồng Minh Tháo Chạy

Ngày 10 tháng ba, 1975 Quân đội Bắc Việt đánh
chiếm Ban Mê Thuộc. Đến ngày 30-4 đã tiến vào Sài gon. Tốc độ như vũ bão, vỏn vẹn
chỉ có 52 ngày? Không lẽ một cuộc chiến kéo dài tới hai mươi năm, đến khi kết
thúc lại nhanh như vậy?
Rồi cuộc
di tản tiếp theo. Trước hết lạ thời gian di tản, sao nó quá ngắn ngủi? Tuy hai
cuộc chiến năm 1954 và 1975 kết thúc trong những hoàn cảnh khác hẳn nhau, ta vẫn
có thể hỏi tại sao khi Pháp rút khỏi Miền Bắc, thời gian được quy định là 300
ngày. Bây giờ đến lúc Mỹ rút hết khỏi Miền Nam thì không có quy định gì hết, cuộc
di tản chỉ kéo dài được vỏn vẹn năm ngày!
Nói tới
cung cách ra đi, sao lại quá thê thảm? Năm 1954, dù chỉ là di tản từ Bắc vào
Nam và năm 1975 thì di tản sang Mỹ nên hai biến cố khác nhau, nhưng phần nào ta
cũng so sánh được việc đoàn người ra đi có trật tự, rất ít nguy hiểm ở lần đầu,
với cuộc di tản nháo nhào, đầy rủi ro, hãi hùng vào lần thứ hai. Rốt cuộc, tại
sao số người được cứu vớt lại quá ít ỏi? Hồi 1954, Mỹ chưa trực tiếp dính líu
vào Việt nam mà đã giúp chuyên chở, rồi định cư cho một triệu người, tức là 7%
dân số Miền Bắc. Sau hai mươi năm can thiệp với hơn một nửa triệu quân, sống chết
với 20 triệu dân quân Miền Nam, giờ đây lại chỉ định cứu có 50.000 người. Tới
phút cuối cùng mới vớt thêm. Tất cả không tới 130.000 người, nghĩa là có 0,6%
dân số.

Phóng
viên: “Thưa ông, cứ cho là Hoa kỳ đã bội ước, nhưng còn lý do gì khác khiến
chúng tôi phải đưa người Việt vào Mỹ không?”Tác giả:
“Tượng Nữ thần Tự do đang nhắc nhở cho chúng ta rằng nước Mỹ là đất của những
kẻ bị truy nã, của di dân”.
Phóng
viên: “Tôi xin nhắc nhở cho ông là Nữ thần Tự do quay mặt về phía Đại Tây
Dương”.

Ý nói
là bà quay lưng về phía Á châu, phía Việt nam chúng ta.

Đây là
một giai thoại trong phiên họp báo của chúng tôi ngày 30-4-1975 (ngày 1 tháng 5
giờ Sài gòn) tại khách sạn May Flower trên đường Connecticut, Washington, D.C.

Mục
đích của cuộc họp nhằm kêu gọi Hoa kỳ cứu vớt những con thuyền đang lênh đênh
như lá tre ngoài bờ biển Vũng Tàu.

Vô
cùng xúc động, chúng tôi không cầm được nước mắt. Câu mỉa mai này đã ám ảnh
chúng tôi từ giây phút đó, và chắc sẽ không bao giờ phai nhoà đi được trong ký ức.

Sau 30
năm rồi mà ta chưa tìm được câu trả lời thoả đáng cho những thắc mắc trên. Biến
cố lịch sử năm 1975 đã để lại những ấn tượng sâu đậm trung tâm trí của tất cả
chúng ta, những con người Việt nam, dù ở trong hay ngoài nước. Mỗi người một
hoàn cảnh, một cảm xúc, một số phận. Một số quý vị đang cầm cuốn sách này trong
tay là những người thuộc thành phần may mắn, không nhiều thì ít, đã thoát được
bao nhiêu rủi ro. Thành phần khác đã chịu số phận nghiệt ngã, giờ đây chỉ còn
là những oan hồn vất vưởng trong lòng Thái Bình Dương.

Và sau
này, những thế hệ mai sau, con cháu chúng ta sẽ tiếp tục thắc mắc: tại sao cha
mẹ, ông bà mình lại bỏ quê cha. đất tổ chạy sang Mỹ? Sang bao giờ? Trong hoàn cảnh
chính trị xã hội, kinh tế ra sao? Sang bằng cách nào? May mắn? Lúc đầu như thế
nào? Làm sao mà sinh sống? Không bà con, không tiền, không nghề nghiệp thích hợp,
không cùng ngôn ngữ, làm thế nào mà nuôi được con cháu ăn học thành tài như
ngày nay?

Gần 20
năm trước, năm 1986, tôi đã cùng Jerold Schecter, nguyên chủ bút tuần báo TIME xuất bản cuốn “The Palace File”
(Hồ sơ mật Dinh Độc Lập – Hồ sơ mật
Dinh Độc Lập). Cuốn sách đề cập nhiều tới Hiệp định Paris và ảnh hưởng bất
lợi của nó.

Đối tượng
chủ yếu là độc giả Mỹ, đặc biệt là các nhà làm chính sách Hoa kỳ. Tổng trưởng
ngoại giao thời đó là ông George Schultz (trong chính quyền Reagan) có viết cho
chúng tôi là ông đã đưa cuốn này vào thư viện nhỏ của Văn phòng Tổng trưởng ngoại
giao ở Foggy Bottom. Các vị kế nghiệp ông sẽ được đọc. Năm 1988, tờ New York Times đã chọn cuốn “The
Palace File” dể vào số những sách mà các ứng cử viên Tổng thống cần
phải đọc, với tựa đề: “Vừa đọc vừa vận động: Một lớp cấp
tốc cho chức vị Tổng thống” (Read and Run: A Ram Course for the
Presidency).

Khi Đồng minh tháo chạy, được viết căn bản là cho độc giả Việt
nam.