Nguyễn Trãi

Khi chọn Nguyễn Trãi làm chủ đề cho trại Về Nguồn
lần thứ 12, chúng tôi được một số vị tán thưởng và đồng thời cũng nhận được lời
khuyến cáo là sẽ gặp phải khó khăn vì đề tài quá rộng lớn. Nguyễn Trãi không chỉ
là một nhà quân sư lỗi lạc, một chiến lược gia có tài mà còn là một nhà văn hóa
vĩ đại: Ở ông là một kho tàng lớn về thi ca, âm nhạc và hội ho.a. Rất nhiều cuốn
sách, bài báo nói về ông, ca tụng ông mà vẫn không thể nói hết được về con người
tài hoa ấy.

Chúng tôi cũng rất dè dặt nên chỉ đề cập thô thiển,
ngắn gọn trong phạm vi bài chủ đề cốt để các bạn thanh niên thấy được nhờ đâu
mà nắn đúc được con người thiên tài đó và con người đó đã thể hiện một cách toàn
vẹn truyền thống dân tộc qua cuộc sống, qua sứ mệnh cứu dân cứu nước và qua
nhân sinh quan. Đó có phải là truyền thống NHÂN BẢN, NHÂN CHỦ xuyên suốt từ thời
vua Hùng dựng nước

đến thời đại Lý, Trần qua sự dung hóa tam giáo
Nho-Phật-Lão thành một đặc thù tư tưởng của người Việt. Lời không đạt ý và ý
cũng không đạt hết tư duy của Nguyễn Trãi, một con người xuất chúng, nên chúng
tôi kính mong quý vị chỉ điểm cho những sai sót của chúng tôi.

Sau đây chúng tôi xin đề cập đến thân thế và sự
nghiệp của Nguyễn Trãi, kế đến là ba giai đoạn của cuộc đời ông liên quan đến đặc
thù tư tưởng Việt và sau cùng là vài nhận định của chúng tôi.

Thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Trãi

Nguyễn Trãi sinh ra ở Thăng Long vào năm Canh Thân
1380, hiệu Ức Trai, người gốc làng Nhị Khê, huyện Thường Phúc, tỉnh Hà Đông.
Thân phụ ông là Nguyễn Ứng Long (sau khi ra làm quan với nhà Hồ đổi tên là Nguyễn
Phi Khanh), thân mẫu là bà Trần Thị Thái con gái quan Tư đồ Trần Nguyên Đán.
Năm lên sáu tuổi mồ côi mẹ, Nguyễn Trãi khi thì sống với cha ở Nhị Khê, khi thì
về với ông ngoại ở Côn Sơn (tức núi Hanh, làng Chi Ngãi, tỉnh Hải Dương) để học
hành.

…