Liêu Trai Chí Dị (Chọn Lọc)

Thời Tuyên Đức (1) trong cung rất chuộng chơi chọi
dế, hàng năm bắt dân gian cung tiến. Trò đó không phải nảy sinh từ đất Thiểm
Tây mà do viên quan huyện lệnh huyện Hoa Âm muốn lấy lòng quan trên đem tiến một
con. Quan tỉnh thâý nó chọi hay quá đòi phải cung tiến thường xuyên. Quan huyện
lại đòi lý trưởng phải cung cấp. Ngoài chợ bọn tay chơi tìm mua được con nào tốt,
đem nhốt vào lồng nuôi, nâng giá lên thành hàng quý lạ. Còn bọn lý dịch giảo hoạt
lấy lệ cung tiến dế, sách nhiễu dân chúng. Mỗi đầu dế phải nộp, đủ làm khuynh
gia bại sản mấy nhà.

Huyện ấy, có người tên Thành Danh đã là một đồng
sinh (2) nhưng không theo học tiếp nữa. Anh ta vốn người chất phác, ít nói, cho
nên bọn hương chức quyền thế ép phải giữ chân chức dịch trong làng. Tuy nhiên
phương bách kế từ chối nhưng vẫn không thoát. Mới chưa đầy một năm mà gia sản
nhỏ mọn của anh ta cơ hồ đã kiệt. Gặp vụ nộp dế, Thành không dám bổ bán sách
nhiễu dân mà nhà thì không còn gì để bù, bởi thế lo buồn quá chỉ muốn chết đi
cho rảnh. Người vợ khuyên can:

– Chết thì được việc gì, chi bằng tự tìm bắt lấy,
muôn một may ra được con nào chăng.

Thành cho là phải, từ đó cứ sáng đi tối về, tay
xách ống tre , lồng tơ, đủ cách bới đất lật đá tìm hang, mọi nơi tường đổ, bờ
hoang bãi cỏ. Cũng có lần moi được vài ba con, nhưng vừa yếu lại vừa bé, không
đủ quy cách. Quan trên cứ hạn mà trách phạt, quá hơn chục ngày Thành phải chịu
đòn trăm gậy, đôi mông máu me be bét mà chẳng có con dế nào để nộp. Về nhà anh
ta lăn lộn, trăn trở trên giường, chỉ còn nghĩ đến chuyện tự tử mà thôi.

Lúc ấy, trong thôn có cô đồng gù mới đến, có tài
bói toán cầu thần. Vợ Thành chạy tiền đến bói. Gái tơ, nạ dòng kéo đến chật cổng
ngõ. Trong nhà buồng kín che mành, cửa bày hương án. Nguời đến bói thắp hương
sì sụp lễ. Cô đồn đứng bên hướng lên không trung khấn thay mồm mấp máy thì thầm
không biết nói những gì. Mọi người xung quanh cung kính đứng nghe. Lát sau
trong mành ném ra mảnh giáy ghi rõ những lời truyền phán chỉ bảo, không mảy sai
lẫn lộn.

…