Đồi Thỏ

Sẽ có người không khỏi băn khoăn khi cầm cuốn sách khổ lớn dày hơn 500 trang này trên tay. Có vẻ quá nặng, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng đối với thể loại sách thiếu nhi. Song đó chính là điều lạ lùng đầu tiên mà nhà văn Anh Richard Adams đem đến cho bạn: một cuốn sách thiếu nhi có thể dày như sách dành cho người lớn. Số lượng trang ngồn ngộn như thế cho phép mở ra nhiều cuộc phiêu lưu nối nhau trong các chương sách được chia nhỏ trong bốn phần: Hành trình, Trên ngọn đồi Watership, Efrafa và Thủ lĩnh Cây Phỉ. Đó là một trong những lý do khiến Đồi thỏthành công vang dội với bạn đọc mọi lứa tuổi, được nhận Huy chương Carnegie và giải thưởng Guardian cho thể loại tiểu thuyết viết cho thiếu nhi (1972), được nhà xuất bản Penguin công bố là cuốn sách đứng thứ hai trong danh sách bán chạy nhất mọi thời đại (1985), có tên trong danh sách 100 cuốn sách của mọi thời đại (2003), 100 cuốn sách giá trị nhất (2007) do BBC và trang web worldbookday bầu chọn.

Khi lật giở những trang đầu tiên của Đồi thỏ, bạn đọc đã bước vào chuyến phiêu lưu đầu tiên của bầy thỏ mà đa số là kẻ “vùng ngoài” – từ chỉ cấp bậc của những chú thỏ bình thường trong những năm đầu đời. Thỏ vốn là con vật hiền lành và quá e dè trước mọi thứ xung quanh, song cũng vì thế mà những cuộc phiêu lưu phía trước có sức hút thật đặc biệt. Những đôi tai dài dựng thẳng đứng, những chiếc mũi hồng hếch lên trong gió, thứ mùi đặc trưng của loài… đang mở ra một thế giới, do chính những chú thỏ chiến binh này là nhân vật trung tâm.

Cuộc di cư của bầy thỏ trong câu chuyện giống như sự khiêu khích óc tưởng tượng của độc giả với chồng chéo những cuộc phiêu lưu. Vẫn là chúng với đặc tính rụt rè, nhút nhát cố hữu, thói quen sợ tiếng động bất thình lình, sợ những mùi lạ. Nhưng với từng cái tên như Cây Phỉ, Thứ Năm, Tóc Giả, Nồi Đất, Mâm Xôi, Anh Thảo Vàng…, thế giới loài thỏ đầy ắp những cá tính và nhiều nhân vật anh hùng vụt sáng lên trong những thời khắc khó khăn. Từ những chú thỏ non trong đồi thỏ của Chúa Thanh Lương Trà, chúng đã dám dấn thân nơi đất khách quê người, đối đầu với mọi gian nguy, cám dỗ để tìm tới một vùng đất tốt hơn. Và sự đấu tranh giữa thói quen cố hữu và khát khao chinh phục của những chú thỏ chiến binh như Cây Phỉ, Tóc Giả, Nhựa Ruồi… đã dệt nên một bản anh hùng ca về sự sinh tồn, bao gồm cả những khúc tráng ca, những khoảng lặng và cả những do dự trên bước đường tìm kiếm tự do. Chuyến phiêu lưu nối dài không chỉ là cuộc chinh phục của những chú thỏ mang dòng máu chiến binh, nó thể hiện sự khát khao của những con vật tai dài trong tuổi trẻ sung sức của mình, là tình thân thiết giữa bầy đàn và là sức mạnh cộng hưởng làm nên những chiến công ngoài sức tưởng tượng.

Có một không gian đồng quê thật êm đềm nhưng với Đồi thỏ, người đọc không khỏi chạnh lòng trong văng vẳng âm thanh kêu cứu của loài vật. Lũ thỏ được miêu tả như những con vật yêu hòa bình và rất đỗi hiền lành, nhấm cỏ, đào hang, sinh con… Những gì được coi là văn minh của thế giới con người luôn khiến chúng sợ hãi và tìm cách lẩn tránh. Hàng rào thép gai với những chiếc bẫy thòng lọng, con đường nhựa đen xì, con đường sắt chạy dài…, tất cả đối nghịch lại với vẻ đẹp của thiên nhiên, chim chóc, côn trùng… trong một góc nhìn tinh tế, đầy chia sẻ của Richard Adams về thế giới xung quanh.

Điểm nổi bật của Richard Adams trong Đồi thỏ là sự pha trộn khéo léo giữa một thiên sử thi hào hùng, một câu chuyện tưởng tượng trong một ngôn ngữ vô cùng sáng tạo. Những cuộc phiêu lưu đan xen các câu chuyện huyền thoại do Bồ Công Anh kể về nhân vật El-ahrairah anh hùng mở ra một không gian thoáng rộng cho tác phẩm. Điều này đã phả hơi thở sinh động trong những câu chuyện được kể lại một cách duyên dáng, dường như độc giả có thể cảm nhận cảnh những chú thỏ bỏ trốn làm quen với đám thỏ sang trọng trong cái hang lớn của thủ lĩnh Anh Thảo Vàng thế nào, đầy thấp thỏm khi Tóc Giả đột nhập vào thế giới Efrafa mà không rõ sống chết ra sao, hồi hộp tới thót tim trong khi chiếc thuyền thúng đang đưa bọn thỏ qua sông một cách không định hướng… để rồi có chung một cảm nhận về cuộc sống, về tình yêu thiên nhiên và loài vật chất chứa trong cuốn sách dày này.

Chưa được biết tới nhiều ở Việt Nam nhưng Richard Adams là một tên tuổi lớn trên văn đàn thế giới. Ông theo học lịch sử tại trường Bradfield College và Worcester College ở thành phố Oxford, tham gia Thế chiến thứ hai và đến năm 1948 làm việc cho Ủy ban hành chính công. Sau Đồi thỏđược viết vào những năm 60, ông nghỉ hưu năm 1974 và từ tuổi 54 ông đã dành hoàn toàn cuộc đời mình cho sự nghiệp văn chương với nhiều tác phẩm: Shardik, Những chú chó mang bệnh dịch hạch, Cô gái trong điệu Swing, Maria, Kẻ lữ hành… Hiện Richard Adams sống ở phía Nam nước Anh cùng gia đình. Ông vẫn dành hết niềm đam mê và hứng thú cho văn học Anh, âm nhạc, cờ vua, bia và đáo vạch, tiếng chim hót, những bài dân ca và những chuyến đi dạo nơi đồng quê…