Marco Polo Du Ký

Gần sáu thế kỷ rưỡi qua, những người dân thành
phố Gênes bàn tán về một người dân đáng kính thành Venise, ông bị bắt làm tù binh
tại trận thủy chiến ở Curzola và đã kiên trì nhẫn nhục chịu đựng giam cầm ôn
hòa do sự kính trọng và ngưỡng mộ của những người thắng trận. Ông bị bắt cùng
với chiến thuyền, do ông chỉ huy. Người ta chuyển ông đến Gênes với một vài
thuyền trưởng người Venise khác cùng đô đốc Andrea Dandolo. Nhờ lòng can đảm và
uy tín của ông, ông được quản thúc dưới một chế độ ít hà khắc, nên ông có thể
tiếp xúc không những với các chiến hữu của ông mà còn với các công dân của nước
Cộng hòa Ligurie và các du khách tò mò muốn nghe ông. Bởi vì người đàn ông nhỏ
con rậm râu với nét mặt rắn rỏi đen sạm và hằn sâu những nét nhăn do khí hậu
bất thường ở Viễn Đông, hầu như mỗi ngày đều sẵn lòng kể lại những chuyến du
hành của mình qua những xứ sở xa lạ và mô tả những phong cảnh, những thành phố,
những tài nguyên phong phú ở đó. Ông đã từng chu du trong hai mươi bốn năm qua
những vùng mà hầu như chưa ai biết đến trước đó. Đầu óc hiếu kỳ, tẩn mẩn đã ghi
lại hàng ngàn nhận xét tỉ mỉ về việc cai trị, phong tục tập quán, địa lý và lịch
sử của các nơi đó. Hình như những chuyện kể của ông có vẻ thi vị do óc tưởng
tượng, tuy nhiên ông đã đưa ra những chi tiết rất chính xác về lối tổ chức của
một xứ sở mà ông gọi là nước Tartarie, về dân cư và gia súc, về thực vật,
thương mại và thủ công; chúng ta không thể nào phủ nhận việc ông đã nghiên cứu
chúng rất lâu và thậm chí điều kỳ lạ đó lại có thật.

Ngoài ra, bản chất của những con người thời
bấy giờ khiến cho họ chấp nhận ngay cả điều khó tin, có lẽ vì những thói quen
tôn giáo làm cho họ không đi sâu vào việc phân tích và kiểm chứng.

Nhà thám hiểm về các vùng đất xa lạ này tên
Marco Polo, hoặc đúng hơn là Ngài Marco Polo, vì ông ta thường nhấn mạnh chức
danh này, chức danh cao quý mà ông ta nhận được trong những nước mà ông đã từng
sinh sống. Nhờ đó, ông đã mang về vô số của cải, điều này cho phép ông trang bị
chiến thuyền mà trên đó ông đã bị bắt làm tù binh. Dòng họ của ông rất nổi
tiếng ở Venise từ gần ba thế kỷ nay và cũng có huy hiệu trong tập quốc huy của
nước Cộng hòa: dòng họ của những người buôn bán cũng như hầu hết giới quý tộc
tại vùng Vịnh. Cha truyền con nối, dòng họ Polo vẫn luôn buôn bán với phương
Đông bằng những tàu buôn đến các chi nhánh thương mại Alexandrie và
Constantinople. Tóm lại, Marco chỉ làm công việc bành trướng về phía đông những
công ty thương mại của dòng họ mình. Nhưng số phận đã đưa đẩy ông quan hệ với
một vị vua Mông Cổ độc đoán chúa tể toàn năng của gần như toàn bộ châu Á, trừ
Ấn Độ và các đảo ngoài khơi biển Trung Hoa. Ông từng thuộc số những “yếu nhân”
của nhà vua tức là thuộc số những cố vấn thân cận của triều đình, những viên
chức hoặc triều thần.

…