Giới Thiệu Việt Nam Quốc Sử Khảo Của Phan Bội Châu

Việt Nam quốc sử khảo là một trong những
sáng tác tiêu biểu của nhà cách mạng Phan Bội Châu (1867-1940). Tác phẩm này đã
được Georges Boudarel, một tác giả người Pháp, đánh giá là: mặc
dù có những thiếu sót không thể tránh khỏi, Việt Nam quốc sử khảo là tác phẩm đầu
tiên đã thoát khỏi cách biên niên theo vương triều và lối uyên bác ôm đồm để
phân tích những nhân tố chính trị, kinh tế, xã hội đã tạo nên sự hưng thịnh và
suy vong của Việt Nam.[1]

I. Nguyên nhân ra đời

Năm 1906, sau khi trở về nước lần thứ hai, rồi trở
lại Nhật Bản, trong nhận thức của Phan Bội Châu đã có nhiều đổi khác. Nếu trước
đó, Phan Bội Châu chỉ chú trọng vào việc cầu viện Nhật để về đánh đuổi Pháp;
thì nay, ông đã chuyển hướng, vừa phải lo củng cố cơ sở Duy Tân hội ở trong nước,
vừa phải gấp chọn thanh niên du học, đồng thời vẫn tiếp tục thức tỉnh nhân dân
bằng những tác phẩm thơ văn tuyên truyền yêu nước. Trong tập Ngục trung thư (tập
tự truyện đầu tiên của mình) ông viết:

…Bởi vậy, một mặt tôi cổ võ
thanh niên du học, một mặt muốn mở mang tư tưởng ái quốc cho toàn dân, tôi bèn
viết Tân Việt Nam, Kỷ niệm lục và Việt Nam quốc sử khảo…Mấy tập sách này, lời
lẽ thống thiết lâm ly, chỉ có chủ ý là trông mong quốc dân ta lấy Chiêm Thành,
Chân Lạp làm dấu xe nên tránh, và rán theo chân nối gót Trưng vương, Lê hoàng
mà phát phấn hăng hái, tìm lấy sự sống ở trong lúc chủng tộc chưa tiêu, tính mạng
chưa tuyệt này, bằng không thì trễ mất!…